Physician Assistants

Physician Assistant
De Physician Assistant (PA) deed in 2003 zijn definitieve intrede in het Nederlands zorglandschap. Onder impuls van oud-minister van Volksgezondheid Dr. Els Borst, kreeg taakherschikking in het medisch domein een impuls en werd de start gemaakt met het ontwikkelen van het juridisch kader.

Het bood en biedt zorgprofessionals carrièreperspectieven en kwam tegemoet aan personeelstekorten in de zorg. Sinds 2018 is de PA een BIG-geregistreerd beroep waardoor de juridische verankering verzekerd werd.

Opleiding
Na het behalen van een bachelor in de gezondheidszorg en minimaal 2 jaar ervaring in directe patiëntenzorg, kan men starten aan de masteropleiding tot physician assistant. Bijkomende voorwaarde is het hebben van een werkovereenkomst voor de duur van de opleiding. (Duale opleiding).

Er zijn vijf opleidingsinstituten ((Nijmegen, Utrecht, Diemen, Rotterdam, Groningen). Elke opleiding legt eigen accenten maar de eindcompetenties zijn gelijk.

Na de opleiding is men bekwaam en bevoegd ihkv de Wet Big voor het zelfstandig uitvoeren van voorbehouden handelingen binnen het vakgebied waarin men werkzaam is.

De PA wordt breed opgeleid binnen een specialisme en neemt taken over binnen het medisch domein.

De opleiding is duaal: gedurende 2,5 jaar is er 1 wekelijkse lesdag, 2 dagen werken op de eigen werkplek en 1,5 dag stage. De stages worden, net als co-schappen, gelopen op alle afdelingen passend bij het blok waarin de student zich bevindt (bvb stage SEH bij blok acute geneeskunde). De eerste twee jaar bestaan uit telkens 5 blokken waarin alle facetten van de geneeskunde aan bod komen. Elk blok wordt afgesloten met een examen. Het laatste half jaar staat in het teken van afstuderen en verdieping op de eigen werkplek. Voor het afstuderen wordt een scriptie gemaakt.

De opleiding wordt (deels) gesubsidieerd vanuit de overheid.
Meer informatie kan je vinden op de website van bvb de hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN)

Wetgeving
Sinds 2018 is de PA een BIG geregistreerd beroep in artikel 3. Hiermee zijn de volgende wettelijke zaken geregeld:
– Zelfstandige bevoegdheid voorbehouden handelingen mits bekwaam
De PA is zelfstandig bevoegd en aansprakelijk voor de handelingen die hij/zij in het kader van taakherschikking uitvoert. Een PA is, vanuit de Wet BIG, zelfstandig bevoegd om patiënten te onderzoeken, te behandelen en te begeleiden binnen het deelgebied van de geneeskunde waarin de PA is opgeleid. Het gaat hierbij voornamelijk om de behandeling van patiënten met veelvoorkomende aandoeningen en complexiteit die door de individuele PA te overzien valt. Dit laatste is afhankelijk van (voor) opleiding, kennis en kunde van de betreffende PA.

Een PA is bevoegd een aantal ‘voorbehouden handelingen’ te indiceren en uit te voeren, te weten:
· katheterisaties;
· heelkundige handelingen;
· injecties;
· puncties;
· voorschrijven van UR-geneesmiddelen;
· endoscopieën;
· electieve, elektrische cardioversie;
· defibrillatie.
Voorbehouden handelingen waartoe de PA bevoegd is, mag de PA delegeren aan een andere zorgprofessional. De PA kan dan ook zelf supervisie geven en opleiden.
Daarnaast mag de PA de poortfunctie vervullen en dus zorg registreren en declareren op eigen naam (AGB code). Nadere toelichting is te vinden in de Factsheet Registratie van zorg bij taakherschikking.

Tuchtrechtprocedure
Alle PA’s zijn voor (medische) fouten aansprakelijk te stellen via het tuchtrecht gezondheidszorg cfr dezelfde procedures als medisch specialisten. Indien er vragen hieromtrent zijn kunt u contact opnemen met Sophie Benoy (s.benoy@mmc.nl) zij neemt (samen met andere PA’s) deel aan zittingen als beroepsgenoot.

Beschermde beroepstitel

De PA draagt de titel Master of Science, Msc

Landelijke afspraken
De werkzaamheden van een PA kunnen in de praktijk per individu, per specialisme en per afdeling verschillen. Deze zijn namelijk mede afhankelijk van de behoeften van de werkgever/medisch specialist en van de voorkeuren, kennis en vaardigheden van de PA. Landelijk zijn er afspraken gemaakt tussen NAPA (Nederlandse Associatie Physician Assistants) en de wetenschappelijke vereniging over inzet van PA’s binnen dit specialisme in een consensusdocument . Hiermee worden voor een specifiek medisch specialisme de landelijke kaders waarbinnen samenwerking tussen PA’s en medisch specialisten plaats kan vinden, geconcretiseerd.

Lokale afspraken
Iedere instelling, afdeling of samenwerkingsverband kan lokaal invulling geven aan taakherschikking en maatwerkafspraken maken over het takenpakket van een PA. Hierbij moet rekening gehouden worden met wet- en regelgeving en de eventuele landelijke afspraken over taakherschikking. Voor het vastleggen van de afspraken over het takenpakket kan het Werkformulier Implementatie Taakherschikking worden gebruikt.

Meerwaarde PA voor de reumatologiepraktijk
In Nederland zijn er sinds 2004 PA’s werkzaam in verschillende reumatologiepraktijken. Op peildatum juli 2024 zijn dat er 20. Een PA is werkzaam BIJ GE Healthcare als Application Specialist Ultrasound General Imaging & Point of Care, de overige 19 werken verdeeld over Nederland met een duidelijke concentratie in het zuidoosten.

De PA heeft zijn meerwaarde in het medisch domein bewezen, de patiënt tevredenheid is hoog en door de continuïteit van zorg groeit de expertise bij de individuele PA. De meeste PA’s zijn ook geschoold in echografie en dus ook inzetbaar voor het uitvoeren van MSU onderzoek. Daarnaast is de zorg die de PA levert doelmatig en van een hoge kwaliteit. Meer lezen? 2023-Geert-van-den-Brink-thesis-The-PAs-and-NPs-in-the-Netherlands–a-solution-for-healthcare.pdf (geertvandenbrink.nl)

Meer weten? Neem dan contact op met Sophie Benoy – De Keuster, Msc PA Reumatologie, s.benoy@mmc.nl